Lichtdoorlatend
Ieder managementboek staat er vol mee. Het woord transparantie. Niemand doet er aan. Ik vraag me af of het woord wel geschikt is voor organisaties of andere vormen van menselijke interactie. In dit blog zullen we duidelijk maken dat om rampen te voorkomen het beter is het over duidelijkheid te hebben. Het woord transparantie is uitsluitend te gebruiken bij al of niet doorzichtige materialen. Bijvoorbeeld bij glas of bij heldere vloeistoffen. Het gaat hierbij om een materiaaleigenschap waarvan in de natuurkunde een eenheid is gedefinieerd, de transmissiecoëfficiënt. Dit is de verhouding van de lichtintensiteit na en voor het passeren van een lichtstraal die door een medium gaat. Transparantie is daarmee goed uit te drukken in een getal. Duidelijke informatie over de natuurkundige achtergrond vinden we hier bij wikipedia. Met authentieke visie en duidelijkheid slaan we af in de richting van structurele oplossingen. Symptoombestrijding is het begin van een negatieve spiraal en leidt vaak tot een crisis.
Opaciteit
Een andere benadering zou het begrip opaciteit kunnen zijn. Als materiaaleigenschap is dit het tegengestelde van transparantie. De mate van ondoorlatendheid. Dit fenomeen wordt meestal gebruikt bij materialen die niet of nauwelijks licht doorlaten. Veel materialen zijn opaak. Staal, steen, hout, verf en ook matglas. Het uiterlijk van een voorwerp of levend wezen komt meestal (grotendeels) tot stand door reflectie van licht door de gebruikte materialen. De opaciteit is dan hoog, vaak gelijk aan één. Het is opvallend dat veel organisaties wel hoog van de toren blazen over transparantie. Zelden leggen ze uit dat overdadig uiterlijk vertoon in de vorm van imposante gebouwen, gelikte websites, overvloedige reclame en marketing, eigenlijk niet meer is dan wat de toeschouwer van buiten ziet. Dus dat de opaciteit of ondoorzichtigheid van deze organisatie zeer hoog is.
Bij transparantie gaat het dus om het doorschijnende vermogen van een materiaal. Bij predikers van transparantie in een organisatie krijg ik associaties met schijnheiligen.
In de figuurlijke betekenis kies ik daarom het woord duidelijkheid in plaats van transparantie en vaagheid als het om opaciteit gaat.
Het is een thema dat mij al langer bezighoudt en in 2016 leidt tot het schrijven van de sleutelroman Het matglasbedrog waarin de bedrijfsleiding hun falen weet te verbergen omdat er geen transparantie is. Of is het gebrek aan duidelijkheid?
Duidelijkheid voorkomt een ramp
Met dit blog wil ik – vooral met praktijkvoorbeelden – op mijn manier iets zeggen over hoe het gebrek aan duidelijkheid aan de basis ligt van veel crisissen, onrecht, kapitaalvlucht en misstanden in dit land. Waar onduidelijkheid is en niet daadkrachtig wordt ingegrepen, vind je profiteurs en staan eigen- en deelbelangen het algemeen belang in de weg. Behalve duidelijkheid is het hebben van de (politieke) moed om problemen bij de bron aan te pakken een tweede vereiste om verder te komen. De lezer zal in sommige gevallen om moeten kunnen gaan met enig sarcasme of andere vormen van spot. Zo mogelijk zullen ook oplossingen worden gegeven. In dit blog zullen we het gebruik en misbruik van deze termen verder onderzoeken.
Symptoombestrijding recept voor crisis
Als je een crisis wil, is het het beste om aan symptoombestrijding te doen. Dan maskeer je het echte probleem zodat het ongemerkt lekker door kan broeien. Een zeer duidelijk en bij iedereen bekend voorbeeld is de stikstofcrisis. Door tientallen jaren lang in te zetten op technologische- en organisatorische lapmiddelen ontstond het beeld dat er geen probleem is, totdat de boel explodeert. Wij zullen elders op dit blog over de stikstofcrisis uitweiden omdat het zo goed illustreert wat er gebeurd als je een probleem niet bij de bron aanpakt.
Ons economisch systeem, gebaseerd op consumptiedrift, egoïsme en eigen- of deelbelangen roept het over ons af dat we ons zo gedragen. Dat dit systeem faalt blijkt uit hoe onze samenleving van crisis naar crisis holt.
Het mens-centraal denken verlaten
Indachtig Einstein, die stelt dat je een probleem niet kan oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt, moeten we dus naar een andere denkwijze. Naar mijn mening moet het algemeen belang hierbij boven alles staan. Gezien de grote aantallen egoïsten in ons land zal een goede eerste stap zijn om het mens-centraal denken aan de kant te zetten. Je zou een bestuurlijke organisatie moeten hebben die voldoende afstand tot de aarde heeft om beslissingen te nemen die het belang van de planeet het beste dienen. Bijvoorbeeld een bestuur op de planeet Mars. Aangezien dit (nog) niet tot de mogelijkheden behoort is de op een na beste optie om de wereld vanuit het perspectief van de dieren te bekijken. Ontwikkel vanuit de visie van alle bewoners van deze planeet een systeem waarin de mens in evenwicht met z’n omgeving gaat leven.
Overigens zijn er wel een aantal autocratische bestuurders die beter naar de planeet Mars kunnen vertrekken. Niet om vandaar de Aarde te besturen maar om de ruimte te geven aan het algemeen belang op de mooiste planeet in ons zonnestelsel, de Aarde.