Iedereen heeft recht op zijn eigen smaak. Maar gek genoeg blijkt dat, -of het nou over schilderijen, beelden of whisky gaat-, smaak juist het resultaat is van zintuiglijke waarneming én andere informatie. Vooral fascinerend is het verband tussen smaak en waarde of andersom.
Tussen kunst en kitsch
Het programma ’Tussen Kunst en Kitsch’ brengt dit soort situaties graag in beeld. Mensen van wie de nieuwsgierigheid wint van de afkeer en die een bijvoorbeeld een oerlelijk beeldje of schilderij meebrengen om het toch eens voor de camera en een deskundige brengen. In sommige gevallen blijkt volgens de deskundige de marktwaarde duizenden euro’s of zelfs veel meer te zijn. Eigenaren gaan na het commentaar of taxatie vaak anders tegen hun kunstobject aankijken. Kennelijk verandert de smaakperceptie als het brein wordt gevoed met informatie over het voorwerp en over de marktwaarde. Een grappig fragment laat zien wat het effect kan zijn van meer achtergrondinformatie.
Smaakperceptie
Hoe dat zit met smaakervaring bij voedsel en drank is onderwerp van wetenschappelijk onderzoek in de gastrofysica. Experimenteel onderzoek toont aan dat smaakperceptie veel meer is dan alleen maar ruiken en proeven. Zo blijkt dat proevers van chips deze hoger waarderen als ze in een ruimte zijn waar knispergeluiden worden afgespeeld. Ander experimenteel onderzoek wijst uit dat mensen wijn lekkerder vinden als deze wordt aanbevolen door een gerenommeerd wijndeskundige. Bij single malt whisky speelt leeftijd, het aantal jaren van rijping op het vat, bewust of onbewust een behoorlijke rol in de smaakbeleving. Tegenwoordig gaat vooral de prijs van single malt whisky hand in hand met de leeftijd. Daarnaast zijn er andere prijsopdrijvende factoren als imago, ontwerp van de fles en schaarste die de Schotten goed weten toe te passen.
Toppunt van genot
Investeerders betalen graag grote bedragen voor kunst of flessen whisky. In het geval van kunst is het kunnen zien van je miljoeneninvestering wellicht genoeg om het in de smaak te laten vallen. Opmerkelijk is dat een investeerder die een dure fles whisky koopt deze waarschijnlijk niet zal openen omdat de fles dan zijn financiële waarde verliest. Whisky kopen om niet te proeven.
Zo gezien is voor hele rijke mensen wellicht het toppunt van genot om kijkend naar een schilderij dat je in eerste instantie oerlelijk vond maar dat is getaxeerd op 3 miljoen euro, een fles whisky van 300.000 euro niet te ontkurken.
Jeroen van Linge
Jeroen van Linge er voor gezet.
Bianca